Sezonluk ekincilik işçileri, Türkiye’nin dört bir beraberinde cebin teri dökerek üretime ulama sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta devlet ekonomisine koskocaman katkıda mevcut Şark ve Güneydoğu Küçük Asya kentleri, âdem gücüyle de üretime bindi veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonraları üçüncü sırada yer düzlük Şanlıurfa’dahi üstelik gâh aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda ocak üstelik evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Sazak’den Kalaba’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya kadar Türkiye’nin ciharıyek köşesine giderek tarla ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, karpuz, şeker pancarı, patates, çilek, biber, fasulye, gündöndü, domates, elma, üzüm ve fındık üzere ürünlerin hasat yahut çapalama işlerini özne işçiler, kurdukları çadırlarda kent yaşamı ve teknolojiden ırak süregelmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri üzere çokça ötede gören tarım işçilerinin bu hayat koşullarından çocukları dahi etkileniyor. Kavurucu yunak altında günde ara sıra 12 saat çalışmak zorunda mütezayit tarım işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonra site değiştirerek mevsimine bakarak ikinci, hassaten üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene aile ayından itibaren başladıkları yolculukta ilk durakları Çukurova olan tarım işçileri, burada seralarda ve karpuz fidesi ekiminde çalışıyor, ardından yerfıstığı hasadı üzere Osmaniye’ye, soğan hasadı üzere Amik Ovası’na, hububat, çükündür, nohut ve kumpir hasadı amacıyla İç Anadolu’ya, domates hasadı amacıyla Ege’ye, sarıerik hasadı üzere Malatya’ya peşi sıra fındık hasadı üzere Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın önceki ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan ekincilik işçilerine, genellikle çocukları dahi haremlik ediyor. Gittikleri bölgelerde keçe yahut konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından çıkan kuma bayram ise “Aldatmak parası amacıyla” oluyor.

Tarım işçileri, serencam yıllarda Antalya ve Sazak’e üstelik seralarda gitmek amacıyla gidiyor.

“Türkiye’de 2 milyona mail sezonluk gezgin ekincilik işçisi var”

Harran Üniversitesi Bilgelik Literatür Fakültesi Coğrafya Bölümü Bölgesel Coğrafya Asıl Veri Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Benek, AA muhabirine, sezonluk tarım işçiliği ve göç konusunda teferruatlı yıllardır akademik çalışmalar yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 bilyon kişinin hareket gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun sezonluk tarım işçisi gücünden karşılandığını tamlayan Fakül, “Türkiye’birlikte istihdam edilen kestirmece 32 milyon kişiden 5-6 milyonu tarım sektöründe düzlük almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimsel seyyar tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.

Fakül, mevsimlik turist ekincilik işçilerinin özlük içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani zat yöresinde amma evini tecezzi ederek zamanının nazik aynı kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Ötekisi ise ailesiyle yer dışına çıkanlar kim bu büyük bire bir sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını öz evleri ve illeri dışında etmek için yola çıkarlar. Hemen benzeri yöreye da gitmezler dinamik aynı dirim sürdürürler. Söz Gelişi Malatya’ya kayısıya daha sonra Karadeniz’e fındığa, İç Rum’bile şekerpancarına, Çukurova’da pamuğa, Akdeniz’dahi narenciyeye, Ege’üstelik ise üzüme masarif. Yani yılın az daha şişman ayrımsız kısmını özlük yaşam alanları dışında geçirirler.” diye niteleyerek konuştu.

Sezonluk seyyar tarım işçilerinin seçkin sene okullar kapanmadan tamam sülale fertleriyle bulundukları yeri tecezzi ettiklerini belirten Fakül, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilişkin açık ayrımsız veri bulunmamaktadır fakat pandemiyle birlikte sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’dahi yer dışına geçmek zorunda mütezayit mevsimsel ekincilik işçileri pandemiden affedilmiş tutuldu ve cevaz alarak el dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında birlikte benzeri tenakus oldu, yani rahatsız olanlar o anda Kovid-19 olanlar ayrımsız kısmı gidemedi amma buna karşın 2020’dahi resmi izin alarak Şanlıurfa dışına çıkan eş sayısı 27 bin civarındadır. Tüm ocak fertleri karışma edildiğinde ortaya sâdır safiha 160-170 bin ekincilik işçisine tekabül ediyor. Şanlıurfa’da cemi familya fertleri dahil edildiğinde mecmu sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite aynı yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Puan, Türkiye genelinde mevsimsel tarım işçisi üstüne alıcı ve verici bölgelerin örtüsüz ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Arz çok Şarki ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri genişlik fazla mevsimlik ekincilik işçisinin olduğu mıntıka yerine karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Anadolu Bölgesi’nde bile olduğunu söyleyebiliriz. Mevsimsel tarım işçisi kayran bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Küçük Asya şekerpancarı, Çukurova cehre ve sair sebzeler, Ege’da üzüm kadar mahsulat… Barhana veren ve alan bölgelerde hakeza bire bir mobilizasyon var. Yani mobilite tıpkısı yaşamdan bahsediyoruz. Ümranlı ülkelerde sezonluk ekincilik işçisi mobilizasyona geçe çok sert ve net aynı şekilde kollar karışma edilmez ama Türkiye’bile haddinden fazla örtüsüz ve açık bire bir şekilde ev fertleri bütünü karışma edilir. Yani henüz kapanmadan kollar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’birlikte 5-6 milyon güç tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem seyyah yerine bakıldığında 2 milyona mümasil bir mevsimlik tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati çeken iklim dahi Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu kadar yüksek olması bayağı düşündürücüdür. Çünkü ekincilik potansiyelinin arz efdal olduğu illerden biri.”

Gezici tarım işçilerinin mesai takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan koyulmak üzere Güneydoğu’dan Türkiye’nin dört bir yanına çalışmaya giden seyyah tarım işçileri, tam yılı neredeyse memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan sezonluk ekincilik işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin dört bir yanına işçi gidiyor.

Turist ekincilik işçilerinin çalışma takvimi ise şöyle:

Eş: Karpuz fidesi ekimi (Adana)

Küçük Ay: Brokoli, Karnabit (İzmir)

Mart: Erik (Sazak)

Nisan: Şeftali, çilek (Mersin), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-görgüsüz (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Karpuz, patates, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), pancar çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Günâşık, sarımsak, çükündür (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, karpuz, kavun (Sazak), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), sarıerik, lamba karpuzu (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve görgüsüz (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Temmuz: Kayısı (Malatya), tahıl (Konya), göveri ve semere (Afyonkarahisar), üzüm (Mersin), benzin mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, patates (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), kayısı (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, çükündür (Karaman), turunçgiller (Adana-Sazak), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalaba-Trabzon), üzüm (Manisa), günebakan, domates (Kayseri), nohut, gündöndü, soğan, şeker pancarı (Yozgat), kumpir ve soğan (Amasya), lamba karpuzu-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), gündöndü (Bursa), kuru fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik günâşık (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), hıyar, soğan, domates (Ankara)

Eylül: Gündöndü (Balkı), kumpir (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, ark fasulye (Bitlis), darı, çükündür, günâşık (Kütahya), Koz (Balıkesir), pancar, domates (Eskişehir), ortalık gün çiçeği (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Mersin-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), tüvana fasulye (İzmir), şeker pancarı (Sivas), günebakan (Muş), kumpir (Ekim), darı, gündöndü, soğan, patates, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Son Teşrin: Turp (Osmaniye), al lahana (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), akdarı (Konya), Japon Hurması (Adıyaman)

Meyan: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Aydınlık), marul ajur altı (Bilecik)