Kars’taki Birden Örenyeri’nde yapılan kazıda, Türk bilim adamı ve şairlerinden Anili Kadı Burhaneddin-i Anevi’nin tıpkı eserinde doğumundan bahsettiği iri hamamda, taş küvet bulundu.
Türkiye- Ermenistan sınırında düz kayran ve bir nice medeniyete ocak sahipliği yaptığı için “dünya kenti”, “medeniyetler beşiği” olarak nitelendirilen Ani Örenyeri’nde arkeolojik kazılarla tarihi zenginlikler dönem yüzüne çıkartılıyor.
UNESCO tarafından 2016’üstelik Dünya Miras Listesi’ne dahil edilen Şappadak’de, Kafkas Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Bedaheten Örenyeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan öncülüğünde ölçülü kazı çalışmalarına 20 üniversiteden malumat insanları ile musahabe tarihçiler ve öğrenciler katılıyor.
Bu sene devam fail kazılarda, Türk âlim ve şairlerinden Anili Kadı Burhaneddin-i Anevi’nin doğumundan bahsettiği Selçuklu dönemine ilgili balaban hamamda taş küvete rastlanıldı.
“Eserinde 1143 yılında Apansız’deki iri hamamda dünyaya geldiğini dile getirir”
Larp Örenyeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Aslan, AA muhabirine, Larp Örenyeri’ndeki kazı çalışmalarına 2022 sezonunun 4’üncü dönemine bitmeme ettiklerini söyledi.
Kazı çalışmalarının 5 ayrımlı noktada sürdüğünü anlatan Aslan, şöyle konuştu:
“Büyük oranda toprak altındayken ilk defa 2020 yılındaki say sezonunda açığa çıkarmaya başladığımız hamamdaki hafriyat çalışmalarına bu tarihten beri bitmeme edilmiş ve bundan sonra nihayete erdirme aşamasına yaklaşılmıştır. Anili Türk bilim kadını ve şairlerinden olan Kadı Burhaneddin-i Anevi, günümüzde bir tane nüshası Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan ‘Enisü’l-Kulub’ ünlü eserinin önsözünde hayatını anlatırken 1143 yılında Apansızın’deki Nazik Hamam’dahi dünyaya geldiğini dile getirir. Yazarın ifadeleriyle bu mevlit şöyle gerçekleşir: ‘Babası Mesud’un sırasıyla ilkokul kızı evet ve ardından annesi Kadı Burhaneddin’e mehtaplı kalır. Annesinin tevellüt süreci az çok sıkıntılı mergup ve 1143-44 yılında doktor tavsiyesiyle Anide’deki balaban hamamda doğar.’ Kadı Burhaneddin’in doğum sürecindeki ‘doktor tavsiyesi’ ve ‘hamam’ gibi kilit ifadeler, bize burada suda veladet uygulamasının gerçekleştiğini göstermektedir.”
“Dünyadaki suda doğumun geçmiş örneklerden biri Anadolu’dahi”
Aslan, 2019’dan beri bu hamamdaki hafriyat çalışmalarında hakeza benzeri taş küvetin varlığını da aradıklarını belirterek, bu sene yaptıkları çalışmalarda taş küveti belirleme ettiklerini dile getirdi.
Suda doğumun tarihte anlatılan örneklerinden bahseden Aslan, şunları kaydetti:
“Seçme hangi büyüklüğünde Akdarı hiyerogliflerinde (Antik döneme ilişkin yazı sistemi) suda doğumla ait sahnelerin olduğu belirtilse üstelik söz konusu sahneler suda doğumu değil, normal mevlit sahnelerini içerir. Mısır firavunlarının suda doğum yöntemiyle doğduğuna dair iddialar ise efsaneden öteye geçemez. Literatürde, dünyadaki önceki suda doğumun 1803 yılında Fransa’de gerçekleştiği bilinir. Halbuki hem Anili Kadı Burhaneddin’in doğumuna ilgilendiren bilgiler hem birlikte kazılarımızda ortaya çıkardığımız taş küvet, dünyadaki önce suda doğum örneklerinden birinin 12. yüzyılda Anadolu’bile uygulandığını ortaya koymaktadır. Tıpkı zamanda bu aplikasyon Türk kültür ve medeniyeti ile Türk tıbbının 12. yüzyılda eriştiği seviyeyi göstermesi açısından oldukça önemlidir.”
bahis konusu taş küvetin, hamamın güneydoğu köşesindeki kubbeyle kapalı ılıklık mekanının kuzeybatı köşesinde olduğunu anlatan Arslan, “1,93 metre uzunluğunda, 1,40 metre genişliğinde ve 50 cm derinliğinde mustatil planlıdır. Küvete, batısındaki karşıt duygu mekanından künklerle akarsu akışı sağlanmıştır. Küvetin su gideri ise doğusundadır ve küvetin içi tamamen sıvalıdır.” ifadelerini kullandı.
